۶۰ درصد بیماریهای عفونی منشا حیوانی دارند
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با اشاره به وجود ۲۰۰ نوع بیماری مشترک بین انسان و حیوان و آثار زیان‌آور آنها بر سلامت و بهداشت عمومی و اقتصاد کشورها، بر اهمیت کنترل این بیماریها تاکید کرد.
دکتر مهرداد حقیقی دانشیار دانشگاه و متخصص بیماریهای عفونی در گفت و گو با خبرنگار روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی به مناسبت روز جهانی بیماری های زئونوز یا مشترک بین انسان و حیوان گفت: با توجه به اهمیت بالای این دسته از عفونتها، روز ششم جولای مصادف با پانزدهم تیرماه به افتخار سالگرد اولین تجویز واکسن هاری در سال ۱۸۸۵ توسط لوئی پاستور، به عنوان روز جهانی بیماریهای مشترک انسان و حیوان شناخته می شود.
دکتر حقیقی بیماریهای مشترک انسان و حیوان یا بیماریهای زئونوز را عفونت‌هایی برشمرد که قابلیت انتقال از حیوانات به انسان دارند و توسط عوامل بیماریزای متعددی نظیر باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها وحتی انگل‌ها به انسان منتقل شده و باعث ایجاد بیماری می‌شود.
وجود ۲۰۰ نوع بیماری زئونوز در جهان
دانشیار گروه عفونی دانشگاه با اشاره به این که ۲۰۰ نوع بیماری زئونوز در دنیا شناسایی شده است گفت: با توجه به شرایط اقلیمی، اکوسیستم و تنوع زیاد گونه‌های حیوانی، بیماریهای مشترک انسان و حیوان در نقاط مختلف دنیا گستردگی و شیوع زیادی دارند.
دکتر حقیقی افزود: با توجه به آسیب‌هایی که این گروه بیماریها بر سلامت و بهداشت عموم جامعه وارد می کنند و همچنین زیان‌ها و بار اقتصادی که بر اثر این بیماریها بر سیستم بهداشتی کشورها تحمیل می‌شود، اهمیت کنترل این گروه از بیماریها باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
به گفته وی در ایران نیز با توجه به تنوع بافت‌های شهری و روستایی، اقلیم‌ها و شرایط زیست محیطی متفاوت، این بیماریها شیوع و اهمیت زیادی دارند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه بیماریهایی نظیر تب مالت، تب کریمه و کنگو، سیاه زخم، سالک، توکسوپلاسموزیس، لپتوسپیروزیس، هاری و هیداتید را از جمله بیماریهای مشترک انسان و حیوان عنوان کرد که هر ساله در کشور ما باعث درگیری تعداد زیادی از افراد می شود و متاسفانه در برخی موارد با مرگ و میر نیز همراه هستند.
۶۰ درصد بیماریهای عفونی منشا حیوانی دارند
دکتر حقیقی تاکید کرد: حدود ۶۰ درصد از بیماریهای عفونی می توانند منشا حیوانی داشته باشند و درصد قابل توجهی از بیماریهای نوپدید عفونی نیز خاستگاه حیوانی دارند.
به گفته وی با توجه به شیوع بالای این دسته از بیماریها در جامعه، همکاری سازمان‌های مربوطه از جمله وزارت بهداشت، سازمان دامپزشکی، سازمان حفاظت محیط زیست و اصحاب رسانه در زمینه اطلاع رسانی ، آموزش و کنترل این بیماریها بسیار حائز اهمیت است.
راه‌های سرایت بیماری
این عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به روش‌های سرایت بیماریهای زئونوز گفت: با توجه به این که عوامل بیماریزای متعدد، ناقلین و حیوانات مختلفی عامل انتقال و ایجاد این بیماریها هستند، روش‌های سرایت بیماری نیز کاملا متفاوت و متنوع است.
دکتر حقیقی یادآور شد: در بسیاری از موارد حیوان ناقل بیماری کاملا بی‌علامت است اما اگر فرد در تماس با این حیوان آلوده، اصول اولیه مراقبت‌های بهداشتی را رعایت نکند می تواند به این عفونتها مبتلا شود.
وی صاحبان برخی مشاغل نظیر دامداران، کشاورزان، افراد شاغل در شالیزارها، فروشندگان و صاحبان حیوانات خانگی، کارکنان کشتارگاه‌ها، جنگلبان‌ها، کارکنان باغ وحش را از گروه‌هایی برشمرد که بیشتر در معرض ابتلا به بیماری های زئونوز هستند و تاکید کرد: هر گونه تماس مستقیم و غیرمستقیم و بدون رعایت استانداردهای بهداشتی با حیوانات وحشی و اهلی، پرندگان و همچنین گزیدگی توسط برخی حشرات می‌تواند خطر ابتلا به این دسته از عفونتها را به همراه داشته باشد.
به گفته این متخصص بیماریهای عفونی دانشگاه تماس با حیوان آلوده، گازگرفتگی و یا خراش توسط آنها، تماس با ترشحات حیوان آلوده، مصرف گوشت یا لبنیات آلوده، تماس با دام یا محصولات دامی آلوده، نوشیدن یا تماس با آب آلوده، مصرف سبزی‌های آلوده و گزش توسط حشراتی مانند کنه از جمله راه‌های انتقال بیماریهای زئونوز به انسان محسوب می شود.
وی گفت: طیف علایم بالینی بیماریهای مشترک بین انسان و دام کاملا متغیر است و از موارد خفیف تا موارد بسیار شدید می‌تواند بیماری‌زایی داشته باشد و حتی در برخی موارد با مرگ ومیر همراه است.
دکتر حقیقی خاطرنشان کرد: کودکان زیر پنج سال، افراد بالای۶۵ سال، بیماران با نقص سیستم ایمنی و زنان باردار بیشتر احتمال دارد که مبتلا به فرمهای شدیدتر بیماری شوند.
این متخصص بیماری های عفونی دانشگاه افزود: به طور مثال بیماری توکسوپلاسموزیس که توسط گربه منتقل می شود در افرادی که سیستم ایمنی نرمالی دارند معمولا بی‌علامت و یا با علایم خفیف همراه است اما این بیماری در افراد مبتلا به نقص ایمنی می‌تواند باعث بروز مشکلات و عوارض خطرناکی شود.
به گفته وی در برخی عفونت‌های مشترک بین انسان و حیوان مانند هاری و تب کریمه و کنگو به دلیل ماهیت بیماری حتی در افراد با سیستم ایمنی نرمال نیز شدت و عوارض بیماری در حدی است که می تواند منجر به مشکلات جدی و حتی مرگ ومیر شود.
راه‌های پیشگیری
این دانشیار دانشگاه با اشاره به راه‌های پیشگیری از این بیماریها گفت: خوشبختانه درمورد برخی از این عفونتها مانند هاری واکسن مفید و با تاثیر مناسب وجود دارد که افراد در معرض خطر می توانند در زمان مقتضی و قبل از مواجهه با حیوانات واکسن را دریافت کنند.
وی با بیان این که رعایت اصول بهداشتی می‌تواند نقش موثر و بسزایی در پیشگیری از ابتلا به این عفونتها ایفا کند افزود: شستن دستها به ویژه پس از تماس با حیوانات و همچنین استفاده از پوشش مناسب مانند دستکش هنگام تماس با حیوانات یا محصولات دامی می تواند در پیشگیری از ابتلا بسیار موثر باشد.
دکتر مهرداد حقیقی، تهیه گوشت و محصولات دامی و لبنی از منابع مطمئن و مورد تایید سازمان‌های مسئول، طبخ مناسب مواد غذایی، شستن دقیق و مناسب میوه‌ها و سبزی‌ها را از جلمه راهکارهای موثر در پیشگیری از ابتلا به بیماری عنوان کرد.
به گفته این دانشیار گروه عفونی دانشگاه، جلوگیری از گزیدگی توسط حشرات با پوشش مناسب و استفاده از حشره کش‌ها و اسپری‌های دور کننده حشرات نیز می تواند در این زمینه بسیار کمک کننده باشد.
وی واکسیناسیون حیوانات و ویزیت ادواری آنها توسط دامپزشکان را از نکات مهم و قابل توجه برای پیشگیری از ابتلا به این دسته از عفونتها عنوان کرد.
دکتر مهرداد حقیقی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: بسیاری از بیماریهای مشترک انسان و دام درمان پذیر بوده و در صورت مراجعه به موقع بیمار و تشخیص صحیح و شروع درمان مناسب، احتمال بهبودی و برطرف شدن بیماری کاملا میسر می شود.
